Utrzymanie czystości w hali udojowej: najważniejsze zasady i urządzenia

Utrzymywanie wysokich standardów higieny w gospodarstwie hodowlanym jest kluczowe dla dobrostanu bydła mlecznego i cieląt, co wprost przekłada się na jakość dostarczanego mleka. Poznaj wymagania dotyczące czystości dojarek, dojarni oraz hali udojowej.

Czym jest hala udojowa?

W gospodarstwa zajmujących się hodowlą bydła mlecznego w oborach wolnostanowiskowych dój przeprowadzany jest w zmechanizowanych halach udojowych dla krów, co znacząco zmniejsza nakłady pracy i podnosi komfort. Ponadto zapewnia większą higienę i bezpieczeństwo. Obszar dojenia obejmuje:

• poczekalnię, gdzie krowy czekają na dój,
• halę udojową, czyli oddzielne pomieszczenie do dojenia krów,
• korytarz powrotny,
• pomieszczenia do schładzania i przechowywania mleka.

Wiele procesów, które mają miejsce podczas procesu udoju wykonywanych jest automatycznie. Krowy czekające w poczekalni są kierowane przez system przesuwnych bramek, który wpuszcza określoną liczbę zwierząt, dostosowaną do liczby stanowisk udojowych.

Każde stanowisko udojowe na hali wyposażone jest w odbiornik, który identyfikuje daną krowę na podstawie przekaźnika umieszczonego w obroży lub kolczyku. Dzięki temu system dozuje odpowiednią ilość paszy treściwej do koryta. Jest to ważne, ponieważ na dawkę pokarmu wpływa numer laktacji, stan fizjologiczny oraz oczekiwana wydajność mleka. Krowy pobierają paszę przez cały czas udoju.

Gdy krowy znajdują się na stanowiskach, zdajane są pierwsze porcje mleka w celu sprawdzenia stanu wymienia i oceny organoleptycznej mleka. Następnie przygotowuje się wymiona do udoju, co oznacza mycie i masaż.

Kolejny etap to dój przeprowadzany przy użyciu automatycznych dojarek, które wyposażone są w system dopasowujący parametry podciśnienia i pulsacji do intensywności oddawania mleka przez daną krowę. Zakładane są kubki udojowe, następuje dojenie mechaniczne, następnie zdejmowanie kubków i dezynfekcja strzyków.

Po doju krowy są kierowane do stołu paszowego i wody. Przy tym korytarze powrotne nie prowadzą bezpośrednio do obszaru z głęboką ściółką lub do boksów legowiskowych, ponieważ po doju krowy nie powinny kłaść się przez okres od 30 minut do godziny, by nie narazić otwartych kanalików mlecznych w strzykach na kontakt z drobnoustrojami z podłoża (ryzyko wystąpienia mastitis).

Ostatnim etapem procesu udoju jest schładzanie i przechowywanie mleka w czystym pomieszczeniu. Jeżeli odbiór ma miejsce tego samego dnia, ale następuje po 2 godzinach od dojenia, mleko schładza się do temperatury poniżej 8°C. W przypadku odbiorów co drugi dzień jest to mniej niż 6°C.

Główne typy hal udojowych

Ze względu na rozmieszczenie stanowisk udojowych wyróżnia się kilka rodzajów dojarni:

• „rybia ość”,
• „karuzela”,
  • rototandem,
  • rotolaktor,
  • radial,
  • unilaktor,
• „tandem”,
• „bok w bok”,
• przewoźne.

W Polsce w hodowlach bydła mlecznego najczęściej stosuje się dojarnię typu „rybia ość”, która zapewnia wygodną pozycję dla krów. Zwierzęta stoją w rzędach ustawionych ukośnie pod kątem 30° (dojone z boku) lub 60º (dojone od tyłu). Przy tym krowy dobierane są pod kątem podobnej szybkości oddawania mleka, ponieważ na 2 stanowiska przypada 1 aparat udojowy. Pomiędzy rzędami znajduje się korytarz dla dojarza, ułatwiający dostęp do bydła.

Duże firmy krów mlecznych stosują dojarnie „karuzela”, które są w większości zautomatyzowane. Stanowiska umieszczone są na ruchomej platformie, która obraca się o 360° podczas jednego doju. Zaletą jest duża przepustowość oraz łatwość obsługi. Zaś wada to wysoki koszt zakupu i eksploatacji.

Dojarnie karuzelowe występują w różnych formach, w zależności od usytuowania stanowisk:

• Rototandem to system, w którym krowy są ustawione w rzędzie, jedna za drugą.
• Rotolaktor to stanowiska ustawione pod kątem, przypominające „rybią ość”. Konstruowane są dla dużych gospodarstw i mają bardzo wysoką wydajność.
• Radial – krowy ustawione są na platformie promieniowo.
• Unilaktor to najnowszy system, w którym stanowiska znajdują się na platformach, umieszczonych na kołach jezdnych napędzanych przez silnik elektryczny.

Dojarnie typu „tandem” stosuje się je w mniejszych hodowlach. Krowy są ustawione w rzędzie, jedna za drugą, na oddzielnych stanowiskach, a pomiędzy rzędami znajduje się korytarz dla dojarza. Dojarnie tandemowe zapewniają łatwy dostęp boczny do każdej krowy i umożliwiają indywidualne traktowanie oraz kontrolę stanu zdrowia.

Dojarnie „bok w bok” wykorzystuje się najczęściej w większych stadach i są dostosowane do szybkiego wyjścia krów. Zwierzęta są ustawione bokiem, jedna obok drugiej. Proces dojenia odbywa się z tyłu, co umożliwia łatwe podłączenie aparatu udojowego. Krowy opuszczają halę za pomocą pneumatycznej obrotowej bramy, która obraca się o 180 lub 360°.

Występują także dojarnie przewoźne, które wykorzystuje się dla krów dojonych na pastwiskach. Są to przyczepy wielostanowiskowe wyposażone w agregat prądotwórczy do zasilania pracy silnika elektrycznego. W  tego typu dojarniach wykorzystuje się dojarki bańkowe.

Mycie hali udojowej krok po kroku

Hala udojowa jest intensywnie eksploatowanym obiektem – 2-3 razy każdego dnia. W związku z tym gromadzą się tam zanieczyszczenia: odchody krów, zabrudzenia organiczne, czyli tłuszcz i białko oraz mineralne, takie jak kamień. Dbanie o higienę w halach udojowych dla krów wchodzi w zakres szeroko pojętej profilaktyki mającej na celu zlikwidowanie wszelkich źródeł zakażeń. Przepisy prawa UE nakładają bowiem na rolników obowiązek dostarczenia mleka o odpowiedniej jakości.

Jedną z procedur mających na celu utrzymanie wysokiego poziomu higieny jest czyszczenie i dezynfekcja hali udojowej. Przy tym dokładne mycie należy wykonywać co najmniej 2 razy w roku.

Aby czyszczenie hali udojowej było efektywne i przynosiło pożądane rezultaty, należy zastosować profesjonalne urządzenia wysokociśnieniowe Kärcher >>. Myjki umożliwiają dotarcie do miejsc trudno dostępnych oraz pomagają w myciu dużych powierzchni, takich jak sufity, ściany i podłogi. Ponadto zwiększają skuteczność działania środków czyszczących oraz przynoszą oczekiwane rezultaty w krótkim czasie i bez dużych nakładów pracy. Istotne jest również zastosowanie odpowiednich produktów myjących Kärcher, które charakteryzują się wysoką skutecznością usuwania zabrudzeń i są w 100% biodegradowalne oraz bezpieczne dla zwierząt.

Do dogłębnego czyszczenia hali udojowej doskonale sprawdza się profesjonalne urządzenie wysokociśnieniowe Kärcher HDS 13/20-4 S >>, które wyposażone jest funkcję podgrzewania wody. Dzięki temu cechuje się wyjątkową skutecznością czyszczenia oraz co ważne, usuwa nawet do 80% drobnoustrojów oraz patogenów. Stosowanie ciepłej wody nie tylko daje lepsze efekty mycia o 40%, ale także skraca czas całego procesu o 60%. Wysoka temperatura przyspiesza też schnięcie. Ponadto myjka jest w pełni przystosowana do pracy w trudnych warunkach. Posiada niezawodną konstrukcję oraz funkcje chroniące pracę silnika i pompy.

Inną propozycją do mycia hali udojowej jest profesjonalne urządzenie wysokociśnieniowe o konstrukcji pionowej, czyli model HD 17/14-4 SX Plus >> bez podgrzewania wody. Myjka przeznaczona jest do długotrwałej pracy w uciążliwych warunkach. Na uwagę zasługuje zwłaszcza pistolet wysokociśnieniowy EASY!Force, który redukuje siłę potrzebną do utrzymania spustu do zera. Zaś funkcja Servo Control pozwala na optymalną regulację ciśnienia i przepływu wody bezpośrednio na pistolecie w zależności od zastosowania. Wpływa to na mniejsze zużycie wody i podnosi komfort pracy.

Jak wygląda proces czyszczenia hali udojowej z wykorzystaniem urządzenia wysokociśnieniowego? Pierwszym krokiem jest odpowiednie przygotowanie obiektu. Należy wynieść przedmioty ruchome, np. wiadra. Natomiast instalacje elektroniczne wymagają szczelnego okrycia folią.

Sam proces mycia hali udojowej obejmuje kilka etapów. Pierwszym krokiem jest aplikacja piany alkalicznej za pomocą urządzenia wysokociśnieniowego o ciśnieniu minimum 130 barów i lancy spryskującej. Rekomendowany jest preparat Kärcher RM 91 AGRI >>, który ma doskonałe właściwości rozpuszczania tłuszczu i białka. Zalecane jest także zastosowanie środka zmiękczającego RM 92 AGRI >>, który usuwa zaschnięte zanieczyszczenia organiczne, takie jak: odchody i resztki jedzenia. Ponadto w składzie znajdują się inhibitory korozji, które zabezpieczają metalowe elementy przed rdzewieniem.

Po nałożeniu piany, należy odczekać od 20 minut do godziny, w zależności od stopnia zabrudzenia hali. Kolejny krok to spłukanie preparatu za pomocą urządzenia wysokociśnieniowego.

Następny etap to zastosowanie środka o kwaśnym odczynie Kärcher RM 93, którego zadaniem jest usunięcie kamienia z wapnia, kamienia mlecznego oraz rdzy >>. Co ważne, preparat ten jest bezpieczny dla stali, stali nierdzewnej i plastiku. Po około 1 minucie, roztwór należy zmyć wodą pod ciśnieniem.

Warto wspomnieć o Deklaracji użyteczności Kärcher Professional w dezynfekcji. Urządzenia wysokociśnieniowe Kärcher Professional (modele z podgrzewaniem wody HDS i bez HD) przy użyciu odpowiednich środków czyszczących, mogą stanowić element technologii dezynfekcji w chlewach, oborach, kurnikach i do środków transportu zarówno żywych zwierząt, paszy, jak i zaopatrzenia.

Utrzymanie czystości podłóg w hali udojowej

Podłoga w hali udojowej powinna być utrzymana w czystości ze względu na higienę, ale także bezpieczeństwo i zapewnienie dobrych warunków dla bydła. Na mokrej podłodze krowy mogą się poślizgnąć, co skutkuje poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Do czyszczenia podłogi w hali udojowej rekomendowane są profesjonalne zamiatarki Kärcher. Godny polecenia jest model KM 70/20 C >>. Prowadzona ręcznie kompaktowa zamiatarka przeznaczona jest do użytku w pomieszczeniach oraz terenach zewnętrznych. Urządzeniem łatwo się manewruje nawet w ciasnych przestrzeniach. Szczotka główna i boczna napędzane są przez tylne koła. Regulacja położenia walcowej szczotki głównej względem podłoża umożliwia dopasowanie jej wysokości do nierówności i rodzaju czyszczonej powierzchni. Szczotka boczna, która posiada bezstopniową regulację siły docisku zwiększa szerokość roboczą i umożliwia dokładne zamiatanie przy ścianach. Zamiatarka wyposażona jest w filtr przeciwpyłowy, który zapobiega kurzeniu podczas zamiatania.

Niezbędne do utrzymania czystości podłogi w hali udojowej są także profesjonalne odkurzacze do pracy na mokro i sucho, które z łatwością usuwają luźne zanieczyszczenia, ale także płyny. Eliminuje to ryzyko poślizgnięcia się krów oraz minimalizuje namnażanie się drobnoustrojów.

Polecanym odkurzaczem jest wszechstronny model NT40/1 Ap L >> ze zbiornikiem o pojemności 40 l. Urządzenie charakteryzuje się wysoką mocą ssania oraz wygodną obsługą. Główną zaletą jest wysoki stopień filtracji (certyfikat dla klasy pyłów L) oraz cicho pracujący systemem półautomatycznego oczyszczania filtra Ap, który zapewnia stałą moc ssania i mniejszą liczbę przerw w pracy.

Inną propozycją jest mocny odkurzacz uniwersalny Kärcher NT 65/2 Ap >> ze zbiornikiem o pojemności 65 l, który przeznaczony jest do pracy w trudnych warunkach. Wyposażony jest w płaski filtr falisty przystosowany do zbierania drobnego pyłu klasy M oraz półautomatyczny system oczyszczania filtra Ap. Ponadto odkurzacz posiada olejoodporny wąż spustowy do opróżniania zbiornika z odessanych płynów oraz automatyczny wyłącznik przy maksymalnym poziomie zebranej cieczy.