Jak założyć i zbudować kompostownik? Praktyczny przewodnik
Kompostowanie resztek jest niezwykle istotne w obliczu narastających wyzwań związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym gospodarowaniem zasobami. Zakładając przydomowy kompostownik, nie tylko dbasz o środowisko, ale także zyskujesz wartościowy nawóz naturalny. Jak zacząć kompostowanie i jak zbudować kompostownik? Przeczytaj nasz poradnik, a dowiesz się jeszcze więcej!
Przydomowy kompostownik – od czego zacząć?
Przydomowy kompostownik daje wiele korzyści, a najważniejsze z nich to:
● redukcja odpadów kuchennych i pochodzących z ogrodu,
● uzyskanie kompostu, czyli naturalnego źródła cennych składników i mikroorganizmów, które wzbogacają glebę i odżywiają rośliny,
● ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery – odpadki na wysypiskach w warunkach beztlenowych gniją, wytwarzając przy tym metan,
● redukcja zapotrzebowania na nawozy sztuczne, co pozytywnie wpływa na środowisko i przynosi oszczędności finansowe,
● mniejsze stawki za wywóz śmieci – wiele miast i gmin zwalnia właścicieli kompostowników z opłat za wywóz bioodpadów.
Założenie przydomowego kompostownika nie jest trudne. Zacznij od wybrania odpowiedniego miejsca w ogrodzie lub na działce. Kompostownik powinien być osłonięty od wiatru i słońca, żeby zgromadzony w nim materiał nie przesychał. Należy ustawić go na glebie, dzięki czemu mikroorganizmy będą miały do niego dostęp. Określ też ilość odpadów organicznych, które produkujesz. To pomoże dobrać właściwy rozmiar kompostownika. Kolejnym krokiem jest zbieranie odpadów organicznych. Pamiętaj, że nie wszystkie nadają się do kompostowania.
Jakie odpady można kompostować?
Do kompostowania nadaje się ponad 90%1 odpadów pochodzących z ogrodu. Do kompostownika możesz wrzucać:
● skoszoną trawę,
● opadłe liście,
● resztki obumarłych roślin z rabat kwiatowych,
● chwasty pozbawione nasion,
● rozdrobnione gałęzie,
● gałązki żywopłotów,
● ziemię z doniczek i skrzynek.
Kompostować można także resztki kuchenne i inne odpadki, takie jak:
● obierki z warzyw i owoców,
● fusy z kawy i herbaty,
● skorupki jajek,
● popiół z kominka i z grilla,
● niezadrukowany papier (papier śniadaniowy, tektura, ręczniki papierowe itp.),
● słoma i siano.
Do kompostownika nie wrzucaj:
● nadgniłych i uszkodzonych przez choroby oraz szkodniki resztek roślinnych, np. liści kasztanowca porażonych przez szrotówka kasztanowcowiaczka – zarodniki grzybów czy larwy szkodników mogą przetrwać proces kompostowania, a następnie dostać się do gleby wraz z gotowym kompostem,
● chwastów z nasionami – nasiona wraz z kompostem mogą zostać rozsypane w ogrodzie,
● solonych i tłustych odpadków kuchennych – sól i tłuszcz spowalniają rozkład materii,
● mięsa, ryb, produktów mlecznych – rozkładające się resztki pochodzenia zwierzęcego są miejscem namnażania się szkodliwych drobnoustrojów i mogą przyciągać szczury,
● resztek warzyw gotowanych w wywarze mięsnym – będą się psuć i wydzielać nieprzyjemny zapach,
● skórek z cytrusów, które zawierają substancje chemiczne i konserwanty,
● plastiku, szkła, metalu,
● malowanego i impregnowanego drewna.
Pamiętaj, że na efektywność procesu kompostowania, w tym tempo rozkładu organicznych odpadów i jakość kompostu, wpływa odpowiedni stosunek węgla do azotu. W praktyce oznacza to, że należy zachować właściwe proporcje pomiędzy materią zieloną a brązową. Zasada jest prosta – kompost powinien składać się:
● w 40% z odpadów organicznych mokrych (materia zielona), które są bogate w azot, np. resztek warzyw, trawy, kawowych fusów,
● w 60% z resztek organicznych suchych (materia brązowa) zawierających węgiel, np. suchych liści, papieru, gałęzi itp.2
Zbyt duża ilość materiałów bogatych w węgiel może spowolnić proces kompostowania. Z kolei nadmiar resztek zawierających azot może prowadzić do powstania nieprzyjemnego zapachu i utraty składników odżywczych.
Kompostownik z drewna – jak się do tego zabrać?
Odpadki można kompostować w pryzmie lub kompostowniku. W sklepach są gotowe produkty wykonane z plastiku lub drewna. Z łatwością możesz też zrobić drewniany kompostownik samodzielnie. Będą potrzebne:
● deski lub belki drewniane,
● wkręty lub gwoździe,
● akumulatorowa piła łańcuchowa Kärcher CNS 36-35 do cięcia drewna,
● wiertarkowkrętarka,
● miarka i ołówek.
Jak zbudować drewniany kompostownik o ażurowej konstrukcji?
- Przygotuj drewno. Zmierz deski lub belki i zaznacz miejsce cięcia. Następnie przytnij za pomocą piły łańcuchowej na odpowiednią długość.
- Zbuduj ramę kompostownika. Połącz deski za pomocą gwoździ lub wkrętów w kształt kwadratu lub prostokąta.
- Wykonaj dno kompostownika. Przykręć deski na spodzie ramy, zachowując odstępy, aby do kompostu mogły przedostać się np. dżdżownice.
- Zamontuj ściany. Przytwierdź pozostałe deski, zostawiając większe szpary między nimi. Ażurowa konstrukcja kompostownika zapewnia dostęp powietrza do warstw kompostu.
- Postaw gotowy kompostownik w odpowiednim miejscu w ogrodzie i rozpocznij kompostowanie.
Rozpoczęcie procesu kompostowania
Aby można było uzyskać wysokiej jakości kompost, do kompostownika muszą trafić opisane wyżej odpadki w odpowiedniej proporcji materii zielonej i brązowej. To jednak nie wszystko. Kompostowanie to naturalny proces biologiczny, który polega na biodegradacji substancji organicznych. Zachodzi on z udziałem:
● azotu i węgla,
● wody,
● tlenu,
● drobnoustrojów – bakterii, grzybów itp.,
● makroorganizmów – owadów, dżdżownic.
W czasie kompostowania mikroorganizmy i dżdżownice zjadają materię organiczną, uwalniając ciepło oraz dwutlenek węgla. W miarę postępowania procesu rozkładu materia zmienia się w ciemny, ziemiopodobny kompost. Jednak żeby do tego doszło, ważne są następujące zasady:
● warstwowe układanie materiałów w kompostowniku – układaj warstwy materiałów zielonych naprzemiennie z odpadkami brązowymi, co pomaga osiągnąć właściwe proporcje azotu i węgla w kompoście,
● odpowiednia wilgotność kompostu – woda jest niezbędna, aby proces rozkładu mógł się odbywać,
● mieszanie kompostu – obracanie odpadków zapewnia dostęp tlenu.
Pierwszą warstwę w kompostowniku powinny stanowić większe odpadki i rozdrobnione gałązki. Na to wysyp suche liście lub skoszoną trawę. Do koszenia przyda się akumulatorowa kosiarka Kärcher LMO 36-40 z dużym koszem, który łatwo się opróżnia. Ścinanie wysokiej trawy i chwastów ułatwia z kolei podkaszarka akumulatorowa Kärcher LTR 18-30. Dzięki wydajnemu systemowi cięcia pozwala kosić trawę nawet w narożnikach i ciasnych miejscach w ogrodzie, a obrotowa głowica tnąca sprawia, że podkaszarka jest niezastąpiona podczas przycinania krawędzi trawnika.
Pielęgnacja kompostu
Pielęgnacja kompostu jest kluczowa, aby zapewnić skuteczny proces rozkładu materii organicznej i uzyskać wysokiej jakości kompost. Konieczne jest regularne mieszanie odpadów. W miarę możliwości przewracaj kompost co kilka tygodni. Monitoruj także poziom jego wilgotności, zwłaszcza podczas suszy. Kompost nie może być ani zbyt suchy, ani zbyt wilgotny. Powinien się lekko kleić. Jeśli jest za suchy, proces rozkładu będzie zachodził wolniej, a uzyskany kompost może mieć złą jakość. Z kolei nadmiernie wilgotne odpady rozkładają się tylko częściowo, a dodatkowo z kompostownika może wydobywać się nieprzyjemny zapach.
Pamiętaj, że dojrzewanie kompostu trwa zwykle około 18 miesięcy (w kompostownikach z tworzyw sztucznych proces ten trwa zwykle krócej). Gotowy nawóz ma jednolitą strukturę i zapach świeżej ziemi. Można go bez ograniczeń wykorzystywać do użyźniania gleby i odżywiania roślin, ponieważ nie ma ryzyka przenawożenia. Stosowanie kompostu sprawia, że ziemia staje się żyzna i ma lepszą strukturę.
Częste błędy i jak ich uniknąć
Kompostowanie to nie tylko wrzucanie resztek do kompostownika. Należy przestrzegać opisanych wyżej zasad. W przeciwnym razie można popełnić błędy, które zaburzają proces kompostowania. Najczęstsze z nich to:
● niewłaściwe proporcje odpadów zielonych i brązowych, co spowalnia proces rozkładu,
● dodawanie resztek, które nie nadają się do kompostowania – opóźnia to proces rozkładu i zanieczyszcza kompost,
● zbyt duże kawałki materiałów, np. grube gałęzie – mogą opóźnić proces kompostowania,
● niedostateczna wilgotność lub przelanie kompostu,
● brak napowietrzania kompostu – spowalnia proces rozkładu i powoduje nieprzyjemny zapach.
Unikanie tych błędów sprawia, że proces kompostowania przebiega efektywnie, a uzyskany kompost cechuje się wysoką jakością.
Podsumowanie
Kompostowanie to proces rozkładu organicznych materiałów w celu uzyskania naturalnego nawozu, który można stosować bez ograniczeń. Wrzucając resztki do kompostownika, przyczyniasz się także do ochrony środowiska. Na pryzmę może trafić zdecydowana większość odpadków organicznych z ogrodu i kuchni.
Pamiętaj, że uzyskanie wartościowego kompostu wymaga przestrzegania kilku zasad. Ważne jest warstwowe układanie materiałów zielonych i brązowych w odpowiednich proporcjach. Dbaj również o właściwy poziom wilgotności kompostu i regularnie go mieszaj. Proces kompostowania trwa kilkanaście miesięcy, więc bądź cierpliwy. W wyniku kompostowania uzyskasz jednak nawóz nazywany „czarnym złotem”.
1https://naszesmieci.mos.gov.pl/materialy/artykuly/59-jak-kompostowac
2https://warszawa19115.pl/documents/20184//1343778//Jak+kompostowa%C4%87+w+ogrodzie
