Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
Κάποια στιγμή τη δεκαετία του 1950, ξαφνικά τα πάντα άρχισαν να κατασκευάζονται από πλαστικό. Αυτό το νέο, ευέλικτο υλικό ήταν οικονομικό και δημοφιλές λόγω της ανθεκτικότητάς του. Σύντομα κατέστη σαφές ότι είχε και αρνητικές πτυχές, και η ανακύκλωση θα ήταν σημαντική. Σήμερα, το πλαστικό δέχεται κάποιες επικρίσεις, αλλά πολλές εφαρμογές απλά δεν είναι εφικτές χωρίς αυτό το υλικό. Επίσης, διάφορες εναλλακτικές που ισχυρίζονται ότι είναι βιώσιμες έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον με άλλους τρόπους. Ας παρακολουθήσουμε την πορεία ενός πολυσυζητημένου υλικού.
Από πού ερχόμαστε... και πού πηγαίνουμε
Δεν είναι όλα τα πλαστικά ίδια. Ενώ τα εμπορεύματα που παράγονται μαζικά πρέπει να είναι καθαρά, δηλαδή να μην περιέχουν τοξικές ουσίες, το τεχνικό πλαστικό είναι πολύ περίπλοκο. Πρέπει να πληροί τις μηχανικές απαιτήσεις και τις νομικές προϋποθέσεις. Επομένως, δεν είναι τόσο εύκολο όσο νομίζει κανείς να εντοπιστεί πού μπορεί να γίνει εξοικονόμηση ή πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί λιγότερο ή ανακυκλωμένο υλικό. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να διδαχθούμε, τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν.
Ανασκόπηση: Το πλαστικό είναι ελαφρύ!
Πολλοί σήμερα ίσως δυσκολεύονται να καταλάβουν γιατί είχε γίνει τόσος ντόρος με το πλαστικό στα μέσα του 20ού αιώνα. Μετά από μια πιο προσεκτική εξέταση, είναι απολύτως σαφές ότι ο ενθουσιασμός δικαιολογείτο από τα σαφή πλεονεκτήματά του. Μέχρι τότε, το κατασκευαστικό υλικό για όλους τους τύπους συσκευών και μηχανημάτων ήταν τα μέταλλα – και τα μέταλλα ήταν ακριβά και βαριά. Επρόκειτο για ένα υλικό ανθεκτικό στη μόνωση, την απορρόφηση του ήχου και τη θερμομόνωση, καθώς και ελαφρύ και οικονομικό. Όλα αυτά ισοδυναμούσαν με τεχνολογική επανάσταση. Οι ιδιότητές του και η καταλληλότητά του για μαζική παραγωγή έκαναν το πλαστικό το υλικό πάνω στο οποίο κατασκευάστηκε το γερμανικό οικονομικό θαύμα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Daniel Carmine Manocchio, διευθυντής του εργαστηρίου υλικών της Kärcher, εξηγεί: «Με κάθε νέα τεχνολογία γίνεται υπερβολή, όταν η τεχνολογία αυτή αρχίσει να χρησιμοποιείται στη μαζική αγορά. Αρκεί να αναλογιστούμε τα όνειρα των ιδιωτικών αυτοκινήτων που λειτουργούν με πυρηνική ενέργεια ή το τρέχον κύμα της τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, στο τέλος, πρέπει να προσγειωθούμε από τον τόσο ενθουσιασμό.» Και για την Kärcher, το πλαστικό ήταν ένα βήμα προς τη δημιουργία εργονομικών και βιώσιμων προϊόντων. Το πρώτο φορητό σύστημα καθαρισμού υψηλής πίεσης, το HD 555 από το 1984, ζύγιζε 15 κιλά. Αυτό σημαίνει ότι ναι μεν μπορούσε να μετακινείται κατά τη χρήση, αλλά δεν ήταν βολικό για τον χρήστη. «Το πλαστικό προσέφερε τη δυνατότητα για σημαντική μείωση του βάρους. Σήμερα, τα προϊόντα αυτά ζυγίζουν μεταξύ πέντε και δέκα κιλών», αναφέρει ο κ. Manocchio.
Μια άλλη πτυχή που έκανε τους ανθρώπους να στραφούν προς το πλαστικό εκείνον τον πρώτο καιρό ήταν η αντοχή του, η οποία εκείνη την εποχή ήταν σαφές πλεονέκτημα από την άποψη της διατήρησης της αξίας.
Άποψη: Το ζήτημα της ανακύκλωσης
Το πρώτο κύμα ανακύκλωσης ήρθε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, απλώς και μόνο επειδή το τρίψιμο και η προσθήκη υπολειμμάτων παραγωγής είχε ως αποτέλεσμα τη διάθεση υλικού και, ως εκ τούτου, την εξοικονόμηση κόστους. Ωστόσο, η ανακύκλωση, είτε με λιώσιμο των αποβλήτων διαλογής είτε με χημική κατεργασία με πυρόλυση, εξακολουθεί να είναι δαπανηρή και να μην είναι ευρέως διαδεδομένη. «Το πλαστικό έχει μεγάλη σημασία στον τεχνικό τομέα, διότι οι ιδιότητές του μπορούν να τροποποιηθούν με προσαρμογές της δομής και της σύνθεσης», προσθέτει ο κ. Manocchio. «Ο σχολαστικός διαχωρισμός των διαφόρων πλαστικών είναι πολύ σημαντικός για την ανακύκλωση, καθώς, διαφορετικά, οι ιδιότητες του ανακυκλωμένου υλικού μειώνονται δραστικά. Αυτό είναι δύσκολο για τα τεχνικά εξαρτήματα.» Το παρθένο υλικό συχνά δεν είναι μόνο καλύτερης ποιότητας αλλά και φθηνότερο από τα ανακυκλωμένα υλικά.
Ωστόσο, ο κ. Manocchio μπορεί να δει μια αλλαγή στην αγορά: «Όλοι καταλαβαίνουν ότι η χρήση ενός μπουκαλιού σαμπουάν την εβδομάδα αποτελεί πρόβλημα. Ωστόσο, η δίνεται όλο και μεγαλύτερη έμφαση στο γεγονός ότι το πλαστικό χρησιμοποιείται επίσης σε ένα προϊόν καθαρισμού υψηλής πίεσης, για παράδειγμα, και οι ηλεκτρικές συσκευές γενικά δεν είναι συσκευές μίας χρήσης». Από το 2012, η Kärcher αύξησε τέσσερις φορές την αναλογία ανακυκλωμένων πλαστικών στα μηχανήματά της. Από τα τέλη του 2018, η εταιρεία χρησιμοποιεί την τεχνολογία Technyl4Earth για την κατασκευή ακροφυσίων ψεκασμού (βλ. ενότητα: Δημιουργία καινούργιου από το παλιό). Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη βιωσιμότητα, εισάγονται περισσότερες αλλαγές σε ολόκληρη την εταιρεία, έως τη μείωση των υλικών συσκευασίας (βλ. ενότητα: Τα λιγότερα είναι περισσότερα).
Μέλλον: Τι είναι βιώσιμο;
Κάθε άνθρωπος ενδέχεται να αναρωτιέται μέσα του ποια συμπεριφορά συμβάλλει τελικά στην προστασία του πλανήτη μας. «Η κατάσταση είναι εξαιρετικά περίπλοκη, ακόμη και για τις πιο απλές εφαρμογές» αναφέρει ο κ. Manocchio. «Εάν μια χάρτινη τσάντα αγορών χρησιμοποιείται μόνο μία φορά επειδή, για παράδειγμα, βρέχεται και σχίζεται, τότε μια πλαστική σακούλα πολλαπλών χρήσεων θα ήταν πιο βιώσιμη».
Στην Kärcher, ο στόχος είναι να δοθεί προσοχή στη βιωσιμότητα κατά την ανάπτυξη των προϊόντων. Η οδηγία της ΕΕ για τον οικολογικό σχεδιασμό παρέχει ένα νομικό πλαίσιο, το οποίο έχει επίσης εγκριθεί παγκοσμίως σε ορισμένες περιπτώσεις. Μια βασική ιδέα είναι ο σχεδιασμός της ανακύκλωσης, ο οποίος αντισταθμίζει επίσης την εικόνα ότι η βιωσιμότητα είναι πάντα δαπανηρή. «Εάν μειώσω τη χρήση υλικών, τότε το αποτέλεσμα θα είναι λιγότερο δαπανηρό. Εάν αντικαταστήσω τα σύνθετα υλικά με ανακυκλωμένα υλικά, τότε το αποτέλεσμα θα είναι λιγότερο δαπανηρό μακροπρόθεσμα», εξηγεί ο κ. Manocchio. «Ας δούμε μια μικρή λεπτομέρεια: αν αποκλείσω την πλαστική σακούλα συσκευασίας των εξαρτημάτων, τότε το αποτέλεσμα θα είναι λιγότερο δαπανηρό. Και όλα αυτά είναι καλά για το περιβάλλον.»
Μια άλλη βασική ιδέα είναι η οικονομία της ανακύκλωσης, την οποία εμπνεύστηκε η ΕΕ, η οποία εστιάζει επίσης στις αρχές της πρόληψης, της μείωσης και της επαναχρησιμοποίησης των υλικών (βλ. συνέντευξη με τον κ. Leo Stein, υπεύθυνο περιβαλλοντικής πολιτικής της ZVEI – της Ένωσης Γερμανών Κατασκευαστών Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Ειδών). Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο πλανήτης θα εξακολουθήσει να είναι κατοικήσιμος για τις επόμενες γενιές, κάθε εταιρεία και κάθε άνθρωπος θα πρέπει τελικά να αλλάξει συμπεριφορά. Ο κ. Daniel Carmine Manocchio το συνοψίζει: «Η πορεία προς το μέλλον συνίσταται σε πάρα πολλά μικρά βήματα που πρέπει να κάνουν από κοινού πάρα πολλοί άνθρωποι. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε και να μην τρομάζουμε από την
«Οι εταιρικές σχέσεις είναι ο δρόμος προς τα εμπρός.»
Συνέντευξη με τον κ. Leo Stein (ZVEI), υπεύθυνο περιβαλλοντικής πολιτικής της ZVEI – Ένωση Γερμανών Κατασκευαστών Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών ειδών
Κύριε Stein, κατά τη γνώμη σας ποιες είναι οι σχετικές τάσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων;
Υπάρχουν διάφορες τάσεις, θα περιορίσω την απάντησή μου στη θεσμική πλευρά. Το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κυκλική Οικονομία καθορίζει ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για τις επιχειρήσεις κατά τα προσεχή έτη. Αφορά μια πολιτική βιώσιμων προϊόντων, τον οικολογικό σχεδιασμό και το δικαίωμα αξίωσης επισκευής. Αυτή η άποψη τονίζει απόλυτα την πολυπλοκότητα των συνδέσεων: ποιος μπορεί να πραγματοποιήσει την επισκευή, ώστε οι νομικές υποχρεώσεις του κατασκευαστή να μην έρχονται σε σύγκρουση με την εγγύηση; Χρειαζόμαστε νέες ιδέες και προσεγγίσεις για να επιτύχουμε – και αυτές βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη.
Τι ακριβώς αναπτύσσεται;
Διάφορες εταιρείες ασχολούνται με νέες μεθόδους ανακύκλωσης, π.χ. για τα δευτερογενή πλαστικά. Τα ανακυκλωμένα υλικά που χρησιμοποιούν χημικές διεργασίες είναι καθαρά, αλλά εξακολουθούν να είναι κάπως ακριβά. Οι μηχανικές διαδικασίες δεν παρέχουν πάντα το επίπεδο ποιότητας που απαιτείται για την ασφάλεια του προϊόντος. Από την άποψη αυτή, στο μέλλον θα υπάρχει πιθανώς ένας συνδυασμός μεθόδων και υλικών, διότι δεν υπάρχει η αρχή της «ενιαίας αντιμετώπισης» στη βιομηχανία. Άλλες ιδέες στοχεύουν στη μείωση της χρήσης υλικών – και όχι μόνο όσον αφορά το πλαστικό. Σύμφωνα με έναν κανονισμό της ΕΕ, όλα τα σχετικά δεδομένα πρέπει να περικλείονται σε κάθε προϊόν, με αποτέλεσμα τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων χαρτιού και πόρων. Στην ZVEI βρίσκεται σε εξέλιξη ένα συναρπαστικό έργο: η ψηφιακή πινακίδα ονομαστικών στοιχείων. Καθιστά τις πληροφορίες διαθέσιμες στις εταιρείες ηλεκτρονικά με τυποποιημένο τρόπο.
Για εσάς προσωπικά: τι χρειαζόμαστε, για να κάνουμε το μέλλον βιώσιμο;
Πρώτον, μπορούμε ήδη να δούμε ότι οι εταιρικές σχέσεις σημειώνουν πρόοδο. Οι κατασκευαστές ηλεκτρονικού εξοπλισμού, η βιομηχανία ανακύκλωσης και οι κατασκευαστές πρωτογενών πλαστικών μπορούν να επιτύχουν πολλά από κοινού. Δεύτερον, θα πρέπει να σταματήσουμε να εστιάζουμε στις ανησυχίες ή στις επιφυλάξεις μας – σε πολλές περιπτώσεις πρέπει απλώς να δράσουμε. Και τρίτον, πιστεύω ότι όλοι πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη: ακόμα και εγώ, ο Leo Stein, πρέπει να κοιτάξω προσεκτικά τον εαυτό μου και να σκεφτώ τι χρειάζομαι, πώς μπορώ να απορρίψω σωστά τα προϊόντα και τι μπορεί να επισκευαστεί
Σε τι εργάζεται η Kärcher
Σε τι εργάζεται η Kärcher
Τα λιγότερα είναι περισσότερα: Μείωση της συσκευασίας
Η συσκευασία αποτελεί βασικό ζήτημα όσον αφορά την εξοικονόμηση υλικού. Μέχρι σήμερα, χρησιμοποιούσαμε τέσσερα ένθετα από πολυστυρόλιο για το φορητό σύστημα πλυσίματος εξωτερικών χώρων με πίεση ΟC 3, για την προστασία της συσκευής κατά τη μεταφορά: πλαστικά απόβλητα που μπορούν να αποφευχθούν. Το κουτί έγινε μικρότερο και δημιουργήθηκε ένα ένθετο από χαρτόνι. Το μέγεθος της συσκευασίας μειώθηκε επίσης κατά 20 τοις εκατό, δεν χρησιμοποιείται πλέον πλαστικό – και το κόστος για τη συσκευασία μειώθηκε κατά 45 τοις εκατό.
Δημιουργία καινούργιου από το παλιό: Αερόσακοι και πλαστικό στις θάλασσες
Η Kärcher είναι μία από τις πρώτες εταιρείες που χρησιμοποιούν την τεχνολογία Technyl4Earth από τον κατασκευαστή Domo στη μαζική παραγωγή για την καταναλωτική αγορά. Το πολυαμίδιο ανακυκλώνεται από το ύφασμα παλαιών αερόσακων και των καταλοίπων από την παραγωγή τους. Για να γίνει το υλικό αρκετά ανθεκτικό για τα ακροφύσια ψεκασμού και γενικά στιβαρό, ενισχύεται με ίνες γυαλιού 30%.
Η Kärcher διεξάγει επίσης εντατική έρευνα για τη χρήση του πλαστικού στις θάλασσες. Το μεγαλύτερο ποσοστό πλαστικού που κυριαρχεί στους ωκεανούς αποτελείται από υλικά συσκευασίας όπως PET, PE, PP και PVC. Αυτά είναι ουσιαστικά άχρηστα για την Kärcher λόγω των ιδιοτήτων τους, αλλά παρακολουθούνται συνεχώς.
